Wat is epilepsie bij de kat?
Onder normale omstandigheden sturen de hersenen signalen af en nemen signalen op om te weten waar je bent en hoe je lichaam zich gedraagt. Op die manier weet je of je rechtop staat of ligt en of je je linker pootje moet bewegen of je rechter pootje om vooruit te gaan. Wanneer een kat de ziekte “epilepsie” heeft dan heeft hij af en toe epileptische aanvallen. Dit kan enkele keren per dag zijn of één keer per jaar en alles ertussen in. Tijdens zo’n epileptische aanval bij je kat gaat die signaaloverdracht in de hersenen niet goed. Dit is doorgaans een zeer tijdelijke gebeurtenis van ongeveer 2 tot 5 minuten.
Bij een “standaard” epileptische aanval valt je kat om, is niet aanspreekbaar, ligt te schudden met zijn lichaam en pootjes. Vaak kwijlen ze (schuimbekken) of laten ze urine of ontlasting lopen. Na een paar minuten komen ze normaal gesproken weer bij bewustzijn, hoewel ze dan vaak nog wel erg afwezig overkomen. Ze zijn dan nog niet helemaal zichzelf.
Hoe ontstaat epilepsie bij de kat?
Er zijn in principe bij katten twee vormen van epilepsie bij de kat die een verschillende oorzaak hebben. Andere vormen komen ook voor, maar zijn zodanig zeldzaam dat ik ze hier niet bespreek.
Primaire epilepsie
We spreken van primaire epilepsie (ook wel idiopatische epilepsie genoemd) wanneer er sprake is van epileptische aanvallen zonder dat er een medische reden voor is, anders dan een verkeerd functioneren van de hersenen. Deze vorm van epilepsie komt in principe enkel voor bij katten van elke leeftijd. Dit in tegenstelling tot primaire epilepsie bij de hond die ontstaat op een leeftijd tussen een half en 6 jaar. Er is nog veel onduidelijk over deze vorm van epilepsie bij de kat, maar er wordt gedacht dat er een aangeboren genetische hersenafwijking speelt. Deze epileptische aanvallen ontstaan vooral wanneer een kat ontspannen, of aan het relaxen is. Epileptische aanvallen ontstaan maar zeer zelden tijdens activiteiten.
Secundaire epilepsie
Bij secundaire epilepsie is er een medisch probleem elders in het lichaam dat ervoor zorgt dat de hersenen niet goed hun werk kunnen doen. Met name leverproblemen zorgen vaak voor epileptische aanvallen. Maar ook bepaalde virussen of parasitaire infecties kunnen de hersenfunctie aantasten. En natuurlijk hersentumoren of andere hersenproblemen.
Symptomen in geval van epilepsie bij de kat
Hoe herken je een kat met epilepsie? Eigenlijk herkennen de meeste eigenaren een epileptische aanval gelijk als hij zich aandoet. Natuurlijk weten ze op dat moment niet alle details, maar een epileptische aanval is niet heel lastig te herkennen. Dat wil zeggen, een normale epileptische aanval. Want hierna in dit artikel kun je ook lezen over “partiële epilepsie” waarbij een dier niet volledig buiten bewustzijn raakt. Dan is het een stuk lastiger te herkennen.
Bij een “normaal’ verlopende epileptische aanval bij de kat zie je dat de kat in eerste instantie zich wat anders dan anders kan gaan gedragen. Mauwen, in het niets staren, klappertanden etc. Al vrij snel kan vervolgens een totale bewusteloosheid optreden terwijl je kat spastische bewegingen maakt met zijn hele lichaam. Vaak voel je ook alle spieren wel opgespannen zijn en dus hard aanvoelen. Tijdens zo’n aanval gaan ze ook meestal erg kwijlen en laten ze hun urine en eventueel zelfs hun ontlasting lopen. Hier hebben ze zelf geen controle over. Omdat hun spieren steeds zo sterk samentrekken wordt er een enorme hoeveelheid warmte gemaakt in het lichaam.
Duurt een aanval langer dan 5 minuten? Dan is het verstandig om de lichaamstemperatuur van je kat op te meten indien dat lukt. Let hierbij op voor eventueel gevaar voor jezelf. Met name bijten en krabben kan je kat doen zonder dat hij zich daarvan bewust is. Heeft hij inmiddels een temperatuur die hoger is dan 40,0 graden Celsius? Dan is het verstandig om de pootjes en staart van je kat wat vochtig te maken zodat hij kan afkoelen. Vervolgens bel je je eigen dierenarts voor hulp bij het uit de aanval komen.
Wat is partiële epilepsie?
In geval van deze vorm van epilepsie heeft je kat last van ongecontroleerde bewegingen of gedragingen, zonder dat hij bewusteloos is. Er zijn bepaalde spieren of lichaamsdelen die niet zo bewegen als dat je kat zelf zou willen. Zo kan hij afwijkende bewegingen met zijn kop maken, of hij kan op de een of andere manier heel vreemd gaan lopen. Dit komt omdat hij de spieren van zijn poten niet goed kan aansturen. Ook is het mogelijk dat hij tijdelijk vreemd gedrag vertoont zoals agressief gedrag zonder reden, in rondjes lopen of hij lijkt te proberen vliegen te vangen. Ook dit duurt vaak slechts een paar minuten. Daarna gedraagt je kat zich nog wel een beetje vreemd, maar hij heeft geen spastische trekken of afwijkend gedrag meer. Er is in elk geval geen sprake van bewusteloosheid bij partiële epilepsie en ook de aanvallen omvatten dus niet het hele lichaam.
Wat is status epilepticus?
Heel af en toe komt een kat niet uit zijn epileptische aanval. Hij blijft dan steeds maar schudden en schokken. Hierbij kan zoveel warmte ontstaan dat hij oververhit raakt en kan sterven. We spreken van status epilepticus wanneer een kat langer dan 30 min in een aanval blijft. Het is dan ook verstandig om je dierenarts te bellen zodra je kat langer dan 5 à 10 minuten in een aanval is. Het duurt immers ook nog vrij lang voor je bij je dierenarts bent. De kans dat je kat na 5 à 10 minuten zelf uit zijn epileptische aanval komt is kleiner dan dat hij erin blijft. Neem het risico dus niet. Je bent liever wel bij je dierenarts met een bijgekomen kat, dan te laat bij je dierenarts te komen en een overleden kat te hebben.
Je dierenarts zal je kat sederende middelen geven zodat de spieren niet meer zoveel zullen samentrekken. Op die manier wordt er minder warmte gemaakt in zijn lichaam en is het directe gevaar geweken. Je kat kan en nu op een veilige manier langer over doen om wakker te worden.
Wat te doen bij een epileptische aanval bij je kat?
In het geval dat je kat een epileptische aanval heeft moet je je ervan bewust zijn dat hij je mogelijk bijt of krabt tijdens zijn aanval. Hij is zich hier totaal niet bewust van en doet het zeker niet met opzet. Maar je kunt wel flink gewond raken. Hou hier dus rekening mee als je je kat probeert te helpen!
Het is belangrijk dat je kat veilig ligt tijdens zo’n aanval. Ligt hij bijvoorbeeld in de vensterbank of bovenop een plank dan kan hij er vanaf vallen. Leg dus ofwel kussens onder hem, ofwel pak je een flinke prop handdoeken en pakt hem daarmee van de vensterbank of plank af en legt hem veilig op de grond. Hij zal dan hooguit de handdoeken bijten of krabben en niet jou. Zorg er daarnaast voor dat hij niet met zijn kop tegen iets aan kan stoten tijdens zijn aanval. Herhaaldelijk je kop beuken tegen een muur helpt niet om je hersenen te laten normaliseren.
Behandeling van epilepsie bij de kat
Wanneer een kat slechts één keer een aanval had volstaat het doorgaans dat je dierenarts je kat lichamelijk nakijkt of hij verder gezond lijkt te zijn. Komen de aanvallen vaker voor dan wordt meestal een bloedonderzoek voorgesteld om onderliggende medische problemen uit te sluiten. Op dit punt weten we immers nog niet of er sprake is van primaire of secundaire epilepsie. Indien een eigenaar alles op alles wil zetten dan is het ook mogelijk om een hersenscan te laten uitvoeren (MRI- of CT-scan) om hersentumoren, hersenbloedingen of herseninfarcten uit te sluiten. Maar gezien de kosten zien veel eigenaren hier vanaf. Ook wordt er vaak urine onderzoek gedaan. En bij ernstige gevallen kan er ook voor gekozen worden om wat hersenvocht af te nemen om te kijken of daar een afwijking in te vinden is.
Behandeling van primaire epilepsie bij de kat
Is er geen reden om aan te nemen dat er een medisch onderliggend probleem speelt? Dan is er dus vermoedelijk sprake van primaire epilepsie en is het mogelijk om te starten met anti-epileptische medicatie. Hierbij genezen we de kat niet van zijn epilepsie, maar onderdrukken we de kans op het ontstaan van epileptische aanvallen. Het doel is dan ook om uit te komen op maximaal één aanval per 6 maanden. Heeft jouw kat minder aanvallen dan één aanval per 6 maanden, dan heeft het geven van medicatie geen meerwaarde. De lever wordt immers ook harder aan het werk gezet met die medicatie met het gevolg dat die zwaarder belast wordt. Dat is dan slechter voor je kat dan één epileptische aanval per 6 maanden.
Wanneer je kat epilepsie heeft is het verstandig om hem een hanger aan zijn halsbandje te doen om anderen te laten weten dat hij epilepsie heeft.
Behandeling van secundaire epilepsie bij de kat
In het geval van secundaire epilepsie is het belangrijk dat de onderliggende oorzaak opgelost wordt. Is er bijvoorbeeld sprake van een leverprobleem dan kun je wel de epileptische aanval gaan behandelen, maar zolang de lever slecht blijft functioneren wordt de epilepsie alleen maar erger en niet beter. Om over de algehele staat van je kat nog maar te zwijgen. Maar in de meeste gevallen wordt wel gestart met het geven van medicatie tegen epilepsie bij de kat terwijl ondertussen uitgezocht wordt wat er mis is met de lever of het andere orgaan dat slecht functioneert. Afhankelijk van het onderliggende probleem kan dan later, als het eerste medische probleem behandeld werd, gekozen worden om de medicatie af te bouwen om te kijken of de epilepsie bij je kat weg blijft.
Levensverwachting bij een kat met epilepsie
Bij een primaire epilepsie is de levensverwachting voor je kat over het algemeen goed. Hij zal waarschijnlijk nog heel af en toe nog een epileptische aanval krijgen. Maar door de gegeven medicatie veel minder vaak. In sommige gevallen slaat de medicatie helaas niet goed aan is blijft je kat onverminderd epileptische aanvallen houden. In dat geval kunnen andere medicijnen geprobeerd worden ofwel kan gekozen worden voor twee soorten tegelijk. Wel bestaat er bij elke epileptische aanval een kans dat het een “status epilepticus” wordt. Zonder ingrijpen van je dierenarts zal je kat hieraan overlijden. En zelfs met ingrijpen lukt het in zeldzame gevallen niet om een kat te redden. Een status epilepticus komt gelukkig maar zelden voor.
Epilepsie bij de kat dodelijk?
Zolang er geen “status epilepticus” ontstaat bij je kat dan is epilepsie op zichzelf niet dodelijk. Wel is het mogelijk dat er een onderliggend medisch probleem de oorzaak is voor de epilepsie en dat je kat aan die onderliggende oorzaak kan overlijden. De medicatie tegen epilepsie is wel een extra belasting voor de lever. De kans bestaat dus dat je kat net een fractie minder oud wordt dan wanneer hij geen medicatie zou hoeven te gebruiken. Maar dit weegt uiteraard niet op tegen de kwaliteit van leven die enorm toeneemt door de medicatie.
Epileptische aanval oude kat
Wanneer een oude kat een epileptische aanval krijgt is dit in de meeste gevallen helaas veroorzaakt door een onderliggend medisch probleem zoals leverfalen of een hersentumor. In dit geval is het dus wel belangrijk dat je contact opneemt met je dierenarts en op zoek gaat naar de oorzaak van de epilepsie bij je kat. Wil je niet het hele medische traject in, dan kun je op zijn minst je dierenarts vragen of hij de medicatie wil voorschrijven zonder dat jullie op zoek gaan naar het onderliggende medische probleem.
Wat kosten de medicijnen tegen epilepsie bij de kat
Elke dierenarts mag zijn eigen prijzen bepalen en dus kan ik niet goed zeggen wat de kosten zijn. Daarnaast heeft elke kat weer een verschillende dosering van de Fenobarbital nodig. Maar de medicatie wordt niet als duur ervaren door de meeste katten-eigenaren. Als indicatie geldt dat een doosje van 100 tabletten ongeveer €30,00 zal kosten. De meeste katten starten met een half tablet 2x daags en dus 1 tablet per dag. Met andere woorden: de medicatie kost in dat geval €30,00 voor 100 dagen.
Kat met epilepsie laten inslapen?
Wanneer een kat erg veel lijdt onder zijn epileptische aanvallen ofwel als er een ernstig medisch onderliggend probleem speelt dan kan het soms zo zijn dat het diervriendelijker is om een kat te laten inslapen. Over het algemeen is dit gelukkig maar zelden noodzakelijk en kan een kat met epilepsie nog een fijn leven hebben nadat de medicatie gestart is.
Welke ziektes of aandoeningen geven klachten die te vergelijken zijn met epilepsie bij de kat?
Er zijn sommige ziektes op problemen die vergelijkbare klachten kunnen geven als epilepsie bij de kat. Bijvoorbeeld flauwvallen als gevolg van hartfalen, suikerziekte, narcolepsie en middenoor problemen etc.
Overleg met Dierenarts Nanda
Mocht je vragen hebben over bepaalde aanvallen bij je kat dan kun je altijd een whatsapp berichtje aan dierenarts Nanda sturen en haar om advies vragen. In het geval van een epileptische aanval die niet over gaat moet je nooit niet langer dan 5 minuten wachten op haar antwoord! Als ze niet binnen die tijd reageert moet je contact opnemen met je eigen dierenarts. In dit soort gevallen is het altijd verstandiger om gelijk contact op te nemen met je eigen (spoed)dierenarts.